علماء،دانشمندان ومراکزعلمی همدان از دوره آل بویه تاحمله مغول

همدان در طول دوره های مختلف تاریخی ازنظرسیاسی وعلمی مورد توجه بوده.ازسال1100 ق.م که نام این شهر(آمادانا)درکتیبه های آشوری نقش بست و اولین دولت ملی در این شهر تشکیل شد،تاکنون درتحولات سیاسی وفرهنگی ایران نقش مهمی داشته است.دردوره باستان باایجاد مرکزاسناد دولت هخامنشیان ومدرسه طب دردوره ساسانیان وحضورحارث بن کلده پزشک معروف درآن مدرسه، جایگاه علمی وفرهنگی همدان رابه نمایش گذاشته است.باورود اسلام به همدان وامارت خاندان عالم- پرور بنی سلمه وعلویان وکتابخانه معروف آنان، همدان باردیگرمورد توجه ارباب فضل ودانش قرار گرفت.می گویندابوتمام شاعرمعروف عرب،کتاب«الحماسه»خودرادراین شهر تألیف نمود.مجالس درس بوعلی ورفت وآمدش به سرای علویان وبعضاًمناظرات ومشاجراتی که وی باعلمای همدان داشت،در تواریخ ثبت شده است.همدان دردوره آل بویه وسلجوقیان به خاطرحضوردانشمندانی چون باباطاهر، ابن لال،صالح بن احمد،ابوالحسین علوی،ابن فارس،ابن حازمی،ابوالعلاءعطار،عین القضات وغیره به قول سیاحان،مرکزدانش وخردومهارت بود.همچنین ورود دانشمندانی ازسایربلادبه همدان،چون عبدالرحمن سلمی،شیخ صدوق،حاکم نیشابوری،خطیب بغدادی،ابن عساکر ودیگران به رشدوگسترش علم دراین شهر کمک زیادی نمود.دردوره سلجوقیان ایجادمدرسه ومراکزعلمی دیگردرهمدان،باعث تحول علمی وفرهنگی دراین شهرگردیدکه ثمره آن،علمایی چون ابن صلاح،ابوالفرج بن الطیب،حافظ جورقانی وخواجه یوسف همدانی است که با نقدهاوشرحهایی که برکتب پزشکی و فلسفی نوشتند وباتربیت شاگردان به فرهنگ وتمدن اسلامی کمک زیادی نموده وباعث جذب علمای سایربلاد به همدان شدند.همچنین دردوره سلجوقیان شاهدحضور زنان درعرصه های علمی وفرهنگی نیزهستیم.یاسمینه سیراوندی وفاطمه بنت ابی سعدومجالس درس آنان وساخت مدرسه توسط مادرسلطان ارسلان شاه سلجوقی ازآن جمله است. کلید واژه: -همدان،آل بویه،سلجوقیان،مراکزعلمی،علماء ودانشمندان.